Παρά το άνευρο φινάλε της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς “Game of thrones”, της οποίας το τελευταίο επεισόδιο παρακολούθησαν από τις αρχές της εβδομάδας περίπου 20 εκατομμύρια θεατές....
, υπάρχουν κάποια μηνύματα, που μόνο η βιομηχανία του θεάματος ανέκαθεν μπορούσε να περνάει τεχνηέντως.
Το παιχνίδι του θρόνου για 8 σεζόν θα μπορούσε να είναι το πιο σημαντικό μάθημα που θα συναντήσει κανείς ποτέ στην πολιτική ή ίσως και στη ζωή γενικότερα.
“Everywhere she goes, evil men die, and we cheer her for it,”(μτφρ Οπουδήποτε και αν πηγαίνει, οι κακοί άνθρωποι πεθαίνουν και εμείς επευφημούμε για αυτό), εξηγεί σε κάποια σκηνή του τελευταίου επεισοδίου ο κρατούμενος Tyrion Lannister σε έναν προβληματισμένο Jon Snow , και οι δύο άντρες εξακολουθούν να αξιολογούν τη βαρύτητα της σφαγής των αθώων πολιτών του King’s Landing από την “μητέρα των δράκων” Daenerys Targaryen στο προτελευταίο επεισόδιο του σήριαλ.
“She grows more powerful, and more sure that she is good and right,” (μτφρ Γίνεται πιο ισχυρή και πιο σίγουρη ότι είναι καλή και σωστή), συνεχίζει ο νάνος. “She believes her destiny is to build a better world for everyone. If you believed that – if you truly believed it – wouldn’t you kill whoever stood between you and paradise?” (μτφρ Πιστεύει ότι το πεπρωμένο της είναι να οικοδομήσει έναν καλύτερο κόσμο για όλους. Αν πιστεύεις κάτι τέτοιο- αν το πιστεύεις πραγματικά – δεν θα σκότωνες όποιον στεκόταν ανάμεσα σε εσένα και στον παράδεισο; )
Αυτές οι φράσεις, που κάθε άλλο παρά τυχαία δεν μπήκαν σε ένα σήριαλ με τέτοιο αντίκτυπο, είναι μια ευκαιρία να προβληματιστούμε για τη σημασία των μέσων και των μεθόδων τόσο στην πολιτική όσο και στη ζωή, καθώς και τον κίνδυνο να δικαιολογήσουμε την φρίκη και τον όλεθρο προκειμένου να επιτύχουμε ευγενείς στόχους, στην λογική πως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Είναι μια σημαντική υπενθύμιση ότι η δικαιοσύνη με κάθε κόστος δεν είναι καν δικαιοσύνη.
«Από όλες τις τυραννίες», έγραψε ο CS Lewis*, «μια τυραννία ασκούμενη ειλικρινά για το καλό των θυμάτων της μπορεί να είναι η πιο καταπιεστική … εκείνοι που μας βασανίζουν για τη δική μας καλή θέληση, μας βασανίζουν χωρίς τέλος, επειδή το κάνουν με την έγκριση της δικής τους συνείδησης».
*Ο Κλάιβ Στέιπλς Λιούις, που συνήθως αναφέρεται ως C. S. Lewis, ήταν Ιρλανδός, μυθιστοριογράφος, ακαδημαϊκός, μεσαιωνοδίφης, κριτικός, δοκιμιογράφος, λαϊκός θεολόγος, ενώ θεωρείται και ως ένας από τους Χριστιανούς απολογητές με τη μεγαλύτερη επιρροή στην εποχή μας.
Η τηλεοπτική Daenerys Targaryen, σε πολλές περιπτώσεις, απελευθέρωσε τους καταπιεσμένους διώκοντας τους καταπιεστές. Από την σφαγή των δουλέμπορων στο Ασταπορ, μέχρι την σταύρωση εκατοντάδων ευγενών στο Μιριν και το κάψιμο των αρχηγών των Ντοθράκι, τα παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά.
Όλοι αυτοί όμως ήταν κακοί άνθρωποι, μας θυμίζει ο Τύριον και εμείς, το ακροατήριο, δεν μπορούσαμε παρά να γιορτάσουμε με τον πόνο τους καθώς έμοιαζε με δικαίωση για τα βάσανα που υπέφεραν τόσοι αθώοι, αλλά και τροφή για τα δικά μας ένστικτα. Αυτός ο ηθικός ζήλος τροφοδότησε την “μητέρα των δράκων” με μια αυτοεπιβεβαίωση για την αποστολή της ως απελευθερωτή. Δικαιολογούσε στο μυαλό της τη σφαγή αμέτρητων αθώων όσο επρόκειτο για το μεγαλύτερο καλό.
“Do you think I’m the last man she’ll execute?” (μτφρ Πιστεύεις ότι θα είμαι ο τελευταίος άντρας που θα εκτελέσει;) ρωτά ο νάνος τον Jon με σύνεση.
“That is her decision. She is the queen,” (μτφρ Αυτή είναι δική της απόφαση. Είναι η βασίλισσα), απαντάει μελαγχολικά εκείνος.
Ωστόσο, ο Jon γνωρίζει ότι ο Tyrion έχει δίκιο, και ότι ο Daenerys βρίσκεται σε ένα μονοπάτι που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε περισσότερη αιματοχυσία.
Ο Jon αντιμετωπίζει τη Daenerys στην επόμενη σκηνή, ζητώντας οργισμένα να μάθει γιατί έπρεπε να διατάξει την εκτέλεση αιχμαλώτων μετά από τον πόλεμο.
«Ήταν απαραίτητο», απαντά αθόρυβα ο Daenerys. Ο Jon εξακολουθεί να την πιέζει και η παράνοια της Daenerys αποκαλύπτεται: “The world we need won’t be built by men loyal to the world we have… It’s not easy to see something that’s never been before. A good world.” ( μτφρ Ο κόσμος που χρειαζόμαστε δεν θα χτιστεί από ανθρώπους πιστούς στον κόσμο που έχουμε … Δεν είναι εύκολο να δούμε κάτι που δεν υπήρξε ποτέ πριν. Έναν καλό κόσμο )
Και στο ερώτημα του Τζον Σνόου για το πώς ξέρει ότι θα είναι καλός εκείνη απαντά: «Γιατί ξέρω τι είναι καλό».
Κι όταν εκείνος την ρωτάει τι θα γίνει με όλους τους άλλους, όλους εκείνους που πιστεύουν ότι ξέρουν τι είναι καλό, η βασίλισσα έχει μια ανατριχιαστική απάντηση:
“They don’t get to choose” (εδώ η μετάφραση είναι περιττή…)
Ο Νίτσε έγραψε: «Όποιος παλεύει τέρατα θα πρέπει να προσέξει στη διαδικασία να μην γίνει τέρας. Αν ατενίσετε αρκετά μακριά σε μια άβυσσο, η άβυσσος θα κοιτάξει πίσω σε σας. »
Όπως μας υπενθυμίζει ο Αλεξάντρ Σολτζενίτσιν*, η γραμμή μεταξύ καλού και κακού περνά μέσα από την καρδιά κάθε ανθρώπου και μια δίκαιη αιτία είναι η πιο σαγηνευτική τροφή των βασικών τμημάτων της ψυχής μας, της αβύσσου μέσα μας.
*Ο Αλεξάντρ Ισάγεβιτς Σολζενίτσιν ήταν Ρώσος μυθιστοριογράφος, ιστορικός και διηγηματογράφος. Είναι γνωστός κυρίως για τα ημιαυτοβιογραφικά έργα του Μια μέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς και Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ, όπου περιέγραφε τη ζωή στα σταλινικά ειδικά στρατόπεδα εργασίας. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1970.
Και για φινάλε ας θυμηθούμε μια φράση από το ίδιο το “Game of thrones”, γιατί αν δεν προσεξουμε σε ποιους δίνουμε το δικαίωμα να μας “σώσουν”, θα χρειαζόμαστε μονίμως σωτήρες για να μας σώσουν από τους…σωτήρες.
… if you think this has a happy ending you haven’t been paying attention….