Το
τελευταίο επεισόδιο στην περιοχή των Ιμίων δεν έχει ολοκληρωθεί ως
αποτέλεσμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, γι’ αυτό αναγνώστη μου θα είμαι
ιδιαίτερα προσεκτικός, αποφεύγοντας να μπω σε στρατιωτικές ή/ και
διπλωματικές λεπτομέρειες του συμβάντος αυτού καθ’ εαυτού, καθώς και των
πριν και των μετά ενεργειών.
Θα
περιγράψω λυτά και θεωρητικά το ζήτημα εστιάζοντας στο πολιτικό του
μέρος, αφού πρώτα επισημάνω πως με παιδαριώδη ψέματα δεν κάνεις
διαχείριση κρίσης (: ελληνική κυβέρνηση και ΜΜΕ που αναπαρήγαν απολύτως
παραπλανητικά και ψευδώς σκηνές και δράσεις γύρω από το επεισόδιο).
Η
τουρκική πλευρά απειλεί και με στρατιωτικά μέσα πλέον την ελληνική
πλευρά, έτσι ώστε αυτή να εξαναγκαστεί να αποδεχτεί τις απαιτήσεις της
πρώτης σε ό,τι αφορά στην αποστρατικοποίηση νησιών και να την οδηγήσει
σε συνολική συμφωνία που θα καθορίζει υφαλοκρηπίδα, δικαιώματα
εκμετάλλευσης και μια νέα σχέση κυριαρχίας-συγκυριαρχίας στο Αιγαίο και
στην......
Μεσόγειο.
Από
την άλλη πλευρά η Ελλάδα εμφανίζεται έτοιμη να χρησιμοποιήσει ακόμη και
στρατιωτικά μέσα έτσι ώστε η Τουρκία να εξαναγκαστεί να αποσύρει, ή
έστω να «παγώσει» τις απαιτήσεις της, οι οποίες προφανώς αποτελούν
αναθεώρηση του σημερινού πραγματικού καθεστώτος στην περιοχή και
(περιοριστικά) των Συνθηκών που το καθορίζουν.
Το
τελευταίο επεισόδιο στα Ίμια είναι ένας κρίκος σε αυτήν την αλυσίδα και
αντιστοιχία απειλών και από τις δύο πλευρές. Αυτό καθ’ εαυτό εντάσσεται
στα παιχνίδια ναυτικού αποκλεισμού, τα οποία με τη σειρά τους μοιάζει
να δομούνται στο γενικό πλαίσιο της Θεωρίας Παιγνίων στις διεθνείς
σχέσεις.
Θα
είμαι απόλυτος: Εάν οι δύο πλευρές συνεχίσουν το αμέσως επόμενο
διάστημα να κινούνται πολιτικά και στρατιωτικά σε αυτό το πλαίσιο και
δεν ενεργήσουν αμέσως ώστε να ξεφύγουν από αυτή την αντίληψη
ικανοποίησης του εθνικού συμφέροντος, θα καταλήξουμε σε σύρραξη. Αν
μάλιστα λάβεις υπόψιν πως ΝΑΤΟ και ΕΕ (αλλά και Ρωσία, στο μικρό βαθμό
που έχει σημασία) αυτή τη στιγμή δεν προσφέρουν κίνητρα στους δύο που να
πηγάζουν έξω από το στενό δόγμα του εθνικού τους συμφέροντος στην
περιοχή, δεν βλέπω πως θα αποτραπεί μια πολεμική αναμέτρηση μεταξύ τους.
Η
λύση βρίσκεται στον τρίτο παράγοντα (όχι οπωσδήποτε ένας: πχ ΗΠΑ, ΝΑΤΟ,
ΕΕ, Γερμανία) που επηρεάζει τις πιθανές ενέργειες και κυρίως τη στάση
της τουρκικής πρωτίστως πλευράς, αλλά ασφαλώς και της ελληνικής πλευράς
σε αντιστοιχία. Αν ο τρίτος παράγοντας παρέμβει προσφέροντας κίνητρο που
ικανοποίει γενικότερα το εθνικό συμφέρον της γειτονικής εθνικής αστικής
τάξης, ενισχύοντας παράλληλα και τις προσδοκίες της ελληνικής, τότε θα
διασκεδαστεί, τουλάχιστον προσωρινά - ή θα λάβει μια εντελώς διαφορετική
διάσταση - το στενό εθνικό συμφέρον στην επίμαχη περιοχή της
λανθάνουσας διένεξης, η οποία τείνει να μεταβληθεί σε κρίση μέσω ενός
νέου θερμού επεισοδίου.
Η
ενναλακτική λύση βρίσκεται στα χέρια της ελληνικής και τουρκικής
ηγεσίας: Από κοινού θα μπορούσαν να κατασκευάσουν ισχυρό κίνητρο που θα
λειτουργούσε ταυτόχρονα αντιπολεμικά και αντιιμπεριαλιστικά σε ό, τι
αφορά στην άρθρωση του εθνικού συμφέροντος και των δύο στην συγκεκριμένη
περιοχή.
Αυτό
είναι το ιδανικό σενάριο, το οποία στην πραγματικότητα θα εναρμόνιζε τα
συμφέροντα της Τουρκίας και της Ελλάδας. Αλλά δυστυχώς αυτό είναι και
το δυσκολότερο πολιτικώς σενάριο. Προϋποθέτει υψηλή πολιτική κουλτούρα
και δεξιότητα, και παράλληλα ισχυρό μηχανισμό στο εσωτερικό κάθε χώρας
για πολιτική νομιμοποίηση των νέων θεσμών και των θεσμικών μεταβολών που
αμέσως ή εμμέσως θα απαιτηθούν για να αναπτύξουν στρατηγικά το κίνητρο
(αποφυγής σύγκρουσης), προσδίδοντάς του στη συνέχεια προγραμματική
βάση.
Με
μια κουβέντα: Εάν δεν εγκαταλειφθεί ή έστω περιθωριοποιηθεί η Θεωρία
Παιγνίων και υποκατασταθεί από μια νέα θεσμική σχέση, που στην ουσία θα
υπερβαίνει στο επίπεδο του κοινού συμφέροντος τη στενή συγκρουσιακή
αντίληψη στις κρίσιμες περιοχές όπου αυτή τη στιγμή επικεντρώνεται το
ενδιαφέρον - και η στρατηγική στόχευση ασφαλώς - και των δύο χωρών,
είναι αδύνατον εδώ που φτάσαμε να μην υπάρξει πολεμική αναμέτρηση. Και
αυτό όπως σημείωσα, μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους, με τον
δεύτερο να είναι ιδανική - και ασφαλώς πολύ περισσότερο συμφέρουσα για
τους δύο λαούς - μορφή.