Η αξία του νομίσματος καλύπτεται από ανθρώπους με όπλα, ενώ του bitcoin όχι. Γιατί λοιπόν να έχει κάποια αξία; (Πολ Κρούγκμαν)
Σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες σκηνές τής (μάλλον αδιάφορης) ταινίας «Γουόλ Στριτ: Το χρήμα ποτέ δεν πεθαίνει», ο Μάικλ Ντάγκλας δείχνει μια γκραβούρα με δύο αποξηραμένες τουλίπες, που υποτίθεται προέρχονται από την κατάρρευση της ολλανδικής αγοράς τουλίπας του 1637– «τη μεγαλύτερη οικονομική φούσκα στην Ιστορία», όπως λέει.
Σχεδόν τέσσερις αιώνες αργότερα, καθώς πληθαίνουν τα μαύρα σύννεφα για τη σταθερότητα του bitcoin, αρκετοί ερευνητές και χρηματιστές συνειδητοποιούν ότι δεν θα έχουν ούτε μια ψεύτικη τουλίπα να βάλουν στον τοίχο τους για να θυμούνται τη φούσκα του ψηφιακού νομίσματος.
Ο νομπελίστας οικονομολόγος Ρόμπερτ Σίλερ, από το Πανεπιστήμιο του Γιέιλ, ένωσε πρόσφατα τη φωνή του με όσους προδικάζουν μια τέτοια εξέλιξη. Το γεγονός μάλιστα ότι τον τελευταίο χρόνο η αξία του bitcoin αυξήθηκε κατά 718%, αγγίζοντας τα 5.000 δολάρια, σε συνδυασμό με τις απρόσμενες βυθίσεις που παρατηρούνται κατά διαστήματα στην αξία του, φαίνεται να επιβεβαιώνουν τον Σίλερ.
Από την πλευρά τους, οι θιασώτες και οι κάτοχοι του bitcoin απαντούν ότι η αστάθεια θα περιοριστεί με το πέρασμα του χρόνου και πως όχι μόνο δεν θα καταρρεύσει αλλά, λόγω του πεπερασμένου αριθμού ψηφιακών νομισμάτων που μπορούν να δημιουργηθούν, θα αντικαταστήσει τον χρυσό στις διεθνείς χρηματαγορές.
Στην πραγματικότητα, κανένας δεν μπορεί να προβλέψει εάν και πότε ακριβώς θα σκάσει μια φούσκα (διαφορετικά δεν θα ήταν φούσκα). Πίσω όμως από τη διαμάχη για τη βιωσιμότητα των ψηφιακών νομισμάτων κρύβεται και μια πολιτική και ιδεολογική τιτανομαχία.
Το bitcoin έκανε την εμφάνισή του μετά την παρ’ ολίγον ολοκληρωτική κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος του 2007-09. Οι «μουτζαχεντίν» της ελεύθερης αγοράς υποστήριζαν τότε ότι η κρίση δεν οφείλεται στις δομικές αδυναμίες του καπιταλισμού ή την ασυδοσία της Γουόλ Στριτ, αλλά στις παρεμβάσεις κυβερνήσεων και κεντρικών τραπεζών – παρεμπιπτόντως δηλαδή αυτών που μεσολάβησαν για να μεταφέρουν την κρίση από τον ιδιωτικό τομέα στις πλάτες των φορολογουμένων.
Το νέο νόμισμα, το οποίο θα λειτουργούσε αποκεντρωμένα, χωρίς κανέναν έλεγχο κρατών και οργανισμών, θα έδινε λύση σε αυτά τα προβλήματα. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν επιβλήθηκε στην Κύπρο το bail in, οι υποστηρικτές του ηλεκτρονικού νομίσματος υποστήριζαν ότι μόνο το δικό τους νόμισμα θα μπορούσε να προστατεύσει τους πολίτες από την κατάσχεση των καταθέσεών τους.
Τους εξηγούσε βέβαια ο Πολ Κρούγκμαν ότι σε μια εποχή που το χρήμα δεν συνδέεται με άλλα αγαθά (π.χ. χρυσός) «την αξία των νομισμάτων εγγυώνται άνθρωποι με όπλα», δηλαδή τα κράτη. Χωρίς αυτή τη στήριξη, έλεγε ο νομπελίστας οικονομολόγος, το bitcoin δεν μπορεί να έχει καμία αξία.
Οπως επεσήμαναν αρκετοί ακόμη οικονομολόγοι, τα ψηφιακά νομίσματα πληρούν μόνο μία από τις δύο βασικές λειτουργίες κάθε νομίσματος: είναι μέσα ανταλλαγής αλλά δεν αποτελούν μέτρο της αξίας άλλων προϊόντων. Για να συνέβαινε το δεύτερο, είτε θα έπρεπε να «καλύπτονται» από κάποιο προϊόν με αληθινή αξία (που παράγεται με κοινωνικά χρήσιμη εργασία) ή να εγγυάται για αυτά ένα κράτος με την ισχύ της οικονομίας του (ή έστω των όπλων του). Από τη στιγμή που κανένα κράτος και καμία οικονομία δεν εγγυώνται την αξία των bitcoins, αυτή καταλήγει να καθορίζεται από κερδοσκόπους.
Το δεύτερο πρόβλημα των υποστηρικτών του bitcoin είναι ότι… ποτέ τους δεν διάβασαν Μαρξ και γι' αυτό δεν κατανοούν το χρήμα ως κοινωνική σχέση. Το γεγονός ότι το ψηφιακό νόμισμα θα κυκλοφορεί σε πεπερασμένο αριθμό (καμία κεντρική τράπεζα δηλαδή δεν θα μπορεί να δημιουργεί νέο νόμισμα για να καλύπτει τις ανάγκες της οικονομίας) αποτελεί παραλογισμό και για το ίδιο το σύστημα.
Οπως εξηγούσε ο Μαρξ, η κυκλοφορία του χρήματος εξαρτάται από την κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Συγκεκριμένα, όσο μεγαλύτερη ποσότητα εμπορευμάτων πουλιέται και όσο υψηλότερη είναι η τιμή τους, τόσο περισσότερο χρήμα απαιτείται για την κυκλοφορία. Εάν η ποσότητα του χρήματος δεν μπορεί να μεταβληθεί, δεν μπορεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις ενός ζωντανού οργανισμού όπως η εθνική και η παγκόσμια οικονομία.
Το βασικό πολιτικό σφάλμα όμως στη σκέψη των υποστηρικτών του bitcoin είναι ότι θεωρούν τα κράτη και τις κεντρικές τράπεζες σαν εχθρό τους ενώ στον καπιταλισμό αποτελούν τα πολυτιμότερα εργαλεία που διαθέτουν για την επικράτηση των κυρίαρχων ομάδων του πληθυσμού. Αν λοιπόν το bitcoin δεν «προλάβει» να καταρρεύσει μόνο του, θα φροντίσουν οι πολιτικοί και οι κεντρικοί τραπεζίτες να το εξαφανίσουν.
Πηγή: efsyn.gr