103 χρόνια από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο! Πόσο επίκαιρος είναι σήμερα ο Θουκυδίδης;

0
Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης


Ήταν ένα κυριακάτικο πρωινό στις 28 Ιουνίου του 1914 (ακριβώς πριν 103 χρόνια)στο Σεράγεβο, όταν ο οδηγός ενός αυτοκινήτου που μετέφερε τον Αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο της Αυστρίας, διάδοχο του θρόνου της Αυστροουγγαρίας και τη σύζυγό του Σοφία, έστριψε σε ένα δρομάκι δίχως διέξοδο. Το αυτοκίνητο σταμάτησε μπροστά στο μέλος της αναρχικής οργάνωσης «Μαύρη Χείρα», στο Σερβοβόσνιο φοιτητή Γκαβρίλο Πρίντσιπ, που μόλις είχε βγει από ένα παρακείμενο ζαχαροπλαστείο, τρώγοντας αμέριμνος το γλυκό που είχε αγοράσει. Εκπληκτος για το «θείο» δώρο, δίχως να διστάξει ούτε δευτερόλεπτο, τράβηξε το πιστόλι του πάτησε δυο φορές τη σκανδάλη και η ενέργεια αυτή αποτέλεσε την αφορμή του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, δίνοντας την αφορμή και στο Σκοτσέζο ιστορικό Niall Ferguson να γράψει, «για την πιο διάσημη λανθασμένη στροφή στην ιστορία της ανθρωπότητας».
Ένα τυχαίο γεγονός, ήταν η αφορμή για έναν από τους πιο καταστροφικούς πολέμους στην ιστορία της ανθρωπότητας και το γεγονός αυτό, αλλά και πολλά άλλα, σχεδόν ανεπανάληπτα, αποτέλεσαν το............
κριτήριο για τον Γάλλο ποιητή Πολ Βαλερί να πει «η ιστορία είναι η επιστήμη των πραγμάτων που δεν επαναλαμβάνονται ποτέ».
Μπορεί αυτό που συνέβη στο Σεράγεβο στις 28 Ιουνίου του 1914 να μην επαναληφθεί ποτέ, αλλά μπορεί να επαναληφθούν πολλά άλλα, επίσης «τυχαία» γεγονότα, που θα αποτελέσουν αφορμές πολέμων και η ιστορία είναι γεμάτη από τέτοια γεγονότα που οδήγησαν σε πολέμους. Αυτός ήταν ίσως και ο λόγος, που ο Θουκυδίδης έγραψε την ιστορία για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, γράφοντας μάλιστα:«θα είμαι ευχαριστημένος αν η ιστορία μου (Πελοποννησιακός Πόλεμος) θεωρηθεί ωφέλιμη από εκείνους που θέλουν να έχουν ακριβή γνώση των γεγονότων που διαδραματίστηκαν ή που πρόκειται να διαδραματιστούν στο μέλλον και τα οποία από την άποψη της ανθρώπινης φύσης θα είναι τα ίδια ή παρόμοια».
Με λίγα λόγια, μας λέει ο Θουκυδίδης, ότι οι πραγματικές αιτίες των πολέμων είναι λίγο πολύ οι ίδιες και έχουν άμεση σχέση με την ανθρώπινη φύση της απληστίας. Κάποιοι επικαλούνται την ανάγκη προληπτικής άμυνας γιατί απειλούνται οι ισορροπίες(βλέπε Σπαρτιάτες), κάποιοι την ανάγκη για περισσότερο ζωτικό χώρο με την προσάρτηση ξένων εδαφών(βλέπε Ναζί), κ.ο.κ. Μόνο οι αφορμές διαφέρουν.
Εδώ και κάποιους μήνες, το αφεντικό στο Λευκό Οίκο της Ουάσινγκτον, εμφανίστηκε ως ένας υποτιθέμενος «φίλος» της Ρωσίας και του Πούτιν και όμως, ποτέ οι σχέσεις ΗΠΑ και Ρωσίας δεν είχαν φτάσει σε ένα τόσο επικίνδυνο σημείο μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.  
Μέσα σε διάστημα δυο εβδομάδων έχουν συμβεί πολλά γεγονότα που αποδεικνύουν την κρισιμότητα της σχέσης των δυο στρατιωτικών υπερδυνάμεων του πλανήτη.
Αμερικανικό αεροσκάφος F-18 καταρρίπτει ένα συριακό πολεμικό αεροσκάφος Σουχόϊ 22 σε συριακό έδαφος και οι Ρώσοι απειλούν με αντίποινα.
Ένα αμερικανικό πολεμικό αεροσκάφος κάνει επικίνδυνους ελιγμούς στον εναέριο χώρο της Βαλτικής, εκατό μέτρα μακριά από ένα ρωσικό πολεμικό αεροσκάφος στο οποίο επιβαίνει ο ρώσος υπουργός άμυνας,.
Την περασμένη βδομάδα επικυρώνει το αμερικανικό Κογκρέσο νέα οικονομικά μέτρα κατά της Ρωσίας και πριν λίγες ημέρες ακολουθεί και η ΕΕ.
Οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι είναι εναντίον του νέου αγωγού που θα προμηθεύει φυσικό αέριο από τη Ρωσία μέσω της Βαλτικής θάλασσας.
Ισραηλινοί, με τη στήριξη των ΗΠΑ προφανώς, ενισχύουν στα υψίπεδα του Γκολάν σύρους αντάρτες που πολεμούν κατά του Ασάντ και των Ρώσων.
Εάν όλα αυτά τα γεγονότα δεν αποτελούσαν το αποκορύφωμα προηγούμενων δηλώσεων υψηλόβαθμων αμερικανών και βρετανών πολιτικών και στελεχών των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών, ότι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη Δύση δεν είναι οι φανατικοί ισλαμιστές αλλά οι Ρώσοι», θα μπορούσε κάποιος να πει ότι, τα πράγματα δεν είναι τόσο επικίνδυνα, αφού υποτίθεται ότι οι δυο υπερδυνάμεις μάχονται από κοινού κατά του Ισλαμικού Κράτους-ISIS.
Οποιος πει ότι όλα αυτά είναι απλά παιχνιδάκια επίδειξης ισχύος και τίποτα παραπάνω, αγνοεί προφανώς, ότι η ιστορία είναι γεμάτη από «παιχνιδάκια» ισχύος, που από ένα λάθος, μια παρέκκλιση ή, καθώς λέγεται, από «απώλεια ελέγχου» κατέληξαν σε πόλεμο. Εάν προστέσετε σ’ αυτά και το γεγονός ότι οι πολιτικές ενέργειες του αμερικανού προέδρου μας έχουν δείξει, ότι κάνει τα αντίθετα από αυτά που λέει ή θέλει (ακολουθώντας κατά γράμμα τον τίτλο του τραγουδιού του Μάλαμα – “άλλα θέλω κι άλλα κάνω…”), πολύ εύκολα μπορούν να «ξεφύγουν» τα πράγματα του ελέγχου και τότε θα δούμε να επαληθεύεται το «είναι πολύ εύκολο να αρχίσεις έναν πόλεμο αλλά πολύ πιο δύσκολο να τον σταματήσεις όταν το θελήσεις».
Σύμφωνα με το Θουκυδίδη, η ιστορία είναι μια διαδικασία αλληλεπίδρασης ατομικών και κοινωνικών συμφερόντων και δυνάμεων, με την τύχη, ως έναν παράγοντα μη ορθολογιστικό, που υποδηλώνει κάτι το οποίο δεν μπορεί να προβλεφτεί. Αρχισε να γράφει για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο μόλις ξέσπασε, προβλέποντας, ότι «θα είναι ο πιο μεγάλος και πιο μακροχρόνιος (27 χρόνια) από όλους τους προηγούμενους πολέμους» και κατέληξε σ’ αυτό το συμπέρασμα, γιατί όταν άρχισε, «οι αντίπαλοι είχαν φτάσει στο απόγειο της δύναμής τους και ήταν πολύ καλά εξοπλισμένοι». Γράφει πολύ αναλυτικά για όλα όσα προηγήθηκαν του πολέμου, εξηγώντας γιατί οι Αθηναίοι είχαν τα πρωτεία σε ισχύ και επιρροή πάνω σε ολοένα περισσότερα κράτη-πόλεις, κάτι που ήταν φυσικό να ανησυχήσει τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι έβλεπαν να ανατρέπεται η υπάρχουσα ισορροπία και προτίμησαν την έναρξη του πολέμου πριν αλλάξουν ακόμη περισσότερο οι συσχετισμοί δυνάμεων σε βάρος τους. Αναφερόμενος στη νίκη των Σπαρτιατών, υπογραμμίζει πως αυτή δεν οφειλόταν τόσο στη στρατιωτική υπεροχή τους αλλά μάλλον στις εμφύλιες διαμάχες μέσα στην Αθήνα. Ρίχνει δε την ευθύνη για τη συνέχιση του πολέμου στους διαδόχους του Περικλή (Κλέωνα, Αλκιβιάδη κ.α.) που δε συνέχισαν τη νηφάλια πολιτική του.
Εάν λάβουμε υπόψη μας, ότι ο ηγέτης της σημερινής υπερδύναμης, Ν. Τραμπ, είναι το ακριβώς αντίθετο του Περικλή και δεν έχει, ούτε κατά διάνοια, τις πνευματικές και ηγετικές ικανότητες του Κλέωνα και του Περικλή, τα πράγματα είναι ακόμη πιο κοντά προς ένα derapage, όπως λένε οι Γάλλοι.
Θα ήταν πολύ χρήσιμο για τους ίδιους, αλλά και για την ανθρωπότητα στο σύνολό της, αν κάποιοι συμβούλευαν τους Τραμπ και Πούτιν να διαβάσουν τον Θουκυδίδη. Περιττό εδώ να υπενθυμίσουμε ότι χαμένες από τον καταστροφικό Πελοποννησιακό Πόλεμο βγήκαν και οι δυο «υπερδυνάμεις» της εποχής, που υπέκυψαν αργότερα στην ανερχόμενη Μακεδονική Δυναστεία. Οι Κινέζοι θα πρέπει να βλέπουν με καλό μάτι μια ενδεχόμενη σύγκρουση των δύο υπερδυνάμεων με χερσαίες δυνάμεις ή ακόμη και με περιορισμένη χρήση πυρηνικών. Όχι όμως κι εμείς.

Δημοσίευση σχολίου

0Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου (0)