«Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο»; Κύριε πρωθυπουργέ, υπόσχεστε ανέφικτα πράγματα…

 Βασίλης Δημ. Χασιώτης

Ο πρωθυπουργός, στις 6/3/2017, σε ομιλία του στο υπουργικό συμβούλιο, (http://primeminister.gr/2017/03/06/15777), ανάμεσα στα άλλα, ανήγγειλε και «…την έναρξη μιας οργανωμένης διαδικασίας διαβούλευσης και διαλόγου με στόχο τη διαμόρφωση της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής για τα επόμενα χρόνια», (θέτοντας, όπως είπε, «συμβολικά» ως ορίζοντα της στρατηγικής αυτής το 2021, με στόχο την επαναφορά έως τότε της χώρας στην κανονικότητα, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη αλλά και την κοινωνία). Αφού ο πρωθυπουργός έκανε μια επιγραμματική αναφορά στο περιεχόμενο του «συνεκτικού αναπτυξιακού σχεδίου», (αξιοποίηση μεγάλων παραγωγικών δυνατοτήτων, μεγάλων ανταγωνιστικών μας πλεονεκτημάτων, επένδυση στη γνώση, τις νέες τεχνολογίες, την καινοτομία και το ανθρώπινο κεφάλαιο, αξιοποίηση γεωστρατηγικού παράγοντα, περαιτέρω ανάπτυξη τουρισμού, αξιοποίηση χώρας ως παγκόσμιου διαμετακομιστικού κόμβου, αξιοποίηση στο έπακρο των φυσικών μας πόρων και του ανθρώπινου κεφαλαίου, μείωση των περιφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων), κατέληξε : «Πρέπει , λοιπόν, μαζί να σχεδιάσουμε, το επόμενο διάστημα, τους βασικούς στόχους ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου». Και αμέσως μετά, ο πρωθυπουργός κωδικοποίησε τους στόχους αυτούς, που είναι : Η στροφή της παραγωγής σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας και έντασης γνώσης,  η ενδυνάμωση της εξωστρέφειας των ......

επιχειρήσεων («έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί ένα από το χρόνια προβλήματα στρέβλωσης στο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας, το υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο των εμπορικών συναλλαγών»), η ενίσχυση του εγχώριου παραγωγικού δυναμικού («σε αντίθεση με μια πολιτική που ως τώρα στήριζε την οικονομική μεγέθυνση στην ιδιωτική καταναλωτική ζήτηση») και τέλος, η ενίσχυση της συνεργασίας ανάμεσα στις επιχειρήσεις, με δημιουργία εσωτερικών αλυσίδων αξίας και συστάδων επιχειρήσεων με στόχο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του μικρού μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων και να μπορέσουν να βγουν δυναμικά στις διεθνείς αγορές (στην ουσία εδώ, έχουμε έναν υποστόχο του στόχου της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων που ήδη διατυπώθηκε παραπάνω). Τέλος, αναφορικά με το θέμα του στρατηγικού σχεδίου, ο πρωθυπουργός επεσήμανε πως όλοι οι παραπάνω στόχοι, σχετίζονται με μια σειρά άλλων παρεμβάσεων, στην βελτίωση του επιπέδου παιδείας, την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, στην εφαρμογή ενός απλού και δίκαιου φορολογικού συστήματος, στη ριζική διαρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, στη στήριξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας, στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και του επενδυτικού περιβάλλοντος, στην εδραίωση της διαφάνειας του δημόσιου βίου. Και κατέληξε : «…Συνεπώς, θα έλεγα, ότι η επίτευξη των παραπάνω στόχων, δεν είναι υπόθεση ενός μονάχα τομέα της κυβερνητικής πολιτικής. Δεν αφορά μονάχα τα λεγόμενα παραγωγικά -όπως λέμε- υπουργεία. Θα έλεγα ότι αφορά τους πάντες. Από τα υπουργεία, βεβαίως, που εποπτεύουν συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, όπως η ενέργεια, η βιομηχανία, ο τουρισμός, ο πρωτογενής τομέας, έως τα υπουργεία που έχουν την εποπτεία της διοίκησης και του κοινωνικού τομέα. Όλοι έχουν αντικείμενο και συγκεκριμένους στόχους στον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Και αυτό, εάν θέλετε, ίσως είναι και η μεγάλη πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε συλλογικά».

Αυτά είπε ο πρωθυπουργός στο παραπάνω υπουργικό συμβούλιο για το μέγα θέμα του σχεδιασμού ενός «ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου».

Όλα τα παραπάνω, θα ήταν πράγματι άξια θετικού σχολιασμού, αν δεν ήταν πράγματα που έχουν ακουστεί από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις, που εύρισκαν στην αναφορά σε «εθνικά στρατηγικά σχέδια» ένα πρώτης τάξεως «θέμα προς συζήτηση», προκειμένου να δείξουν πως δεν στερούνται τέτοιων ικανοτήτων που απαιτεί ένα στρατηγικό σχέδιο, όχι τόσο στο επίπεδο του σχεδιασμού του, όσο κυρίως σε επίπεδο εφαρμογής και υλοποίησής του. Όμως, στο άγχος της εφαρμογής ενός στρατηγικού σχεδίου δεν χρειάστηκε ποτέ να εκτεθούν οι ελληνικές κυβερνήσεις, διότι ΠΟΤΕ στο ελληνικό Κράτος, δεν υπήρξε (μακροπρόθεσμο) «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο» στο επίπεδο της εφαρμοσμένης πολιτικής, όπως π.χ., υπάρχει ο (κρατικός) ετήσιος προϋπολογισμός. Και αν ακόμα σκεφτεί κάποιος, πως έστω και στο επίπεδο του (ετήσιου) κρατικού προϋπολογισμού, οι κυβερνήσεις μας διαχρονικά σχεδόν σταθερά αποτυγχάνουν να παρουσιάσουν ένα προϋπολογισμό σοβαρό που να μην ξεκινά με όδευση τον Βορρά και να καταλήγει στο τέλος στη Δύση, στην Ανατολή και ενίοτε στον Νότο, φαντάζεται τώρα, τι μπορεί να περιμένει στο επίπεδο του μακροπρόθεσμου «Εθνικού Στρατηγικού Προγράμματος».

Θ’ αφήσω παράμερα το ζήτημα του περιεχομένου που ο πρωθυπουργός έδωσε στο «στρατηγικό πρόγραμμα» που παρουσίασε, το οποίο χρειάζεται μεγάλη κουβέντα για το αν συνιστά πράγματι ένα «Εθνικό Στρατηγικό Πρόγραμμα» ή απλώς ένα πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής, (ελπίζω να γίνεται αντιληπτή η διαφορά των δύο, τόσο σε τεχνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο φιλοσοφίας και περιεχομένου τους), στο οποίο καλούνται όλοι (δηλαδή όλα τα υπουργεία) να συνδράμουν.

Θα αφήσω το ζήτημα του χρονικού ορίζοντα υλοποίησης του στρατηγικού προγράμματος, το 2021, συνδυασμό με τις προϋποθέσεις υλοποίησής του που ο ίδιος ο πρωθυπουργός έθεσε, όπως η βελτίωση του επιπέδου παιδείας, η ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, η εφαρμογή ενός απλού και δίκαιου φορολογικού συστήματος, η ριζική διαρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, η στήριξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας, η βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και του επενδυτικού περιβάλλοντος, η εδραίωση της διαφάνειας του δημόσιου βίου. Δηλαδή, όλα αυτά, θα γίνουν πότε, ώστε το 2021 να απολαύσουμε τους καρπούς του «Εθνικού Στρατηγικού Προγράμματος»; Πόσο καιρό θα πάρει η «διαβούλευση»; Πόσο καιρό η κατάρτιση; Πόσο καιρό θα χρειαστούν να υλοποιηθούν τα παραπάνω προαπαιτούμενα ώστε να θεωρηθούν ως «δεδομένα» για το «Εθνικό Στρατηγικό Πρόγραμμα»;

Θα αφήσω παράμερα το ζήτημα ποιος θα είναι ο κεντρικός κυβερνητικός φορέας-συντονιστής της όλης διαδικασίας κατάρτισης ΚΑΙ εφαρμογής του «Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου» και εν συνεχεία των συνεχών ανατροφοδοτήσεων του προγράμματος με τις απαραίτητες διορθώσεις που θα διαπιστώνονται καθώς η υλοποίηση θα προχωρά, με προσοχή στο ζήτημα να μην είναι ελέγχων και ελεγχόμενος ταυτόχρονα ο ίδιος, και πώς θα επιτευχθεί αυτός ο συντονισμός σε όλη τη κυβέρνηση στο ζήτημα αυτό.

Θα αφήσω παράμερα το μέγα κρίσιμο κενό στην παρουσίαση του πρωθυπουργού, για τη σχέση του κρατικού προϋπολογισμού και του «Εθνικού Στρατηγικού Προγράμματος», διότι κανονικά ο πρώτος πρέπει να υπαχθεί στον δεύτερο, ως απλή ποσοτικοποίηση και χρονική κατανομή των εκεί τιθεμένων στόχων.

Θα αφήσω παράμερα το μέγα κρίσιμο κενό στην παρουσίαση του πρωθυπουργού, για την ανάγκη το κάθε υπουργείο υποχρεωτικά να διαθέτει στρατηγικό πρόγραμμα για τον χώρο ευθύνης του, που θα περιλαμβάνονται στο «Εθνικό Στρατηγικό Πρόγραμμα».

Θα αφήσω παράμερα το γεγονός, πως τα ίδια τα Μνημόνια, εγγενώς, τόσο ως προς την φιλοσοφία τους όσο και ως προς την πρακτική τους διάσταση, το κεφάλαιο «ανάπτυξη» δεν το αντιμετωπίζουν, ούτε ασχολούνται με αυτό. Για τα «ανάπτυξη» όπως την εννοεί όλος ο κόσμος, και όπως εννοείται στις ίδιες τις χώρες των «αλληλέγγυων εταίρων» μας, απλά, ΔΕΝ είναι πρόβλημα προς παρέμβαση, διότι εξίσου απλά, ΔΕΝ ενδιαφέρονται γι΄ αυτήν. Η εστίασή τους βρίσκεται σε μια βαριά αέναη λιτότητα που σκοτώνει την ανάπτυξη, αλλά και αδιέξοδη ακόμα και ως προς τους στόχους της ίδιας της λιτότητας.

Θα αφήσω παράμερα το γεγονός πως τα ίδια τα Μνημόνια, βαφτίζουν «εκσυγχρονισμό» και «μεταρρύθμιση» τα πάντα, αλλά, επιμένουν μονάχα για τρία τέσσερα πράγματα όπως : περικοπές συντάξεων, περικοπές μισθών, υπερφορολόγηση, και απαξίωση ιδιωτικού και δημόσιου πλούτου .

Θα αφήσω παράμερα το γεγονός ότι ήταν ηχηρή στην πρωθυπουργική παρουσίαση περί «Εθνικού Στρατηγικού Προγράμματος» η απουσία του πρώτου πράγματος που βρίσκει κανείς σε κάθε στρατηγικό πρόγραμμα, (των στρατηγικών προγραμμάτων των μεγάλων και σοβαρά οργανωμένων επιχειρήσεων μη εξαιρουμένων -για την ακρίβεια, ό,τι γνωρίζουμε απ΄ αυτού από εκεί προέρχεται, αν και ιστορικά, οι ρίζες μπορούν να αναζητηθούν στην στρατιωτική οργάνωση), δηλαδή, η προσεκτική και επιχειρησιακά λειτουργική διατύπωση, θεμελίωση και διάχυση ενός στρατηγικού οράματος, που αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο όταν διακηρύσσουμε την έναρξης της Μεγάλης Πορείας προς τα Εμπρός. Κι εδώ, «μοιραία» μπαίνει το ερώτημα, ποιο είναι σήμερα το περιεχόμενο ενός τέτοιου οράματος, ποιοι είναι αυτοί που θα το διατυπώσουν και διαχύσουν στην κοινωνία, και πότε εν πάση περιπτώσει είχαμε τέτοια οράματα στο παρελθόν; «Ξεχνώντας» αυτή την λεπτομέρεια, είναι σαν αν έδωσες το σύνθημα για την Μεγάλη Μάχη, παραβλέποντας αν αυτοί που θα κληθούν να δώσουν τον Υπέρ Πάντων Αγώνα, δηλαδή ο λαός, διαπνέεται από το όραμα αυτού του Αγώνα, ή αν θεωρεί πως καλείται να θυσιαστεί για ακόμα μια φορά, ώστε να διασωθεί μια πίτα, από την διανομή της οποίας γι΄ ακόμα μια φορά θα αποκλειστεί, και το μεγάλο μερίδιο της οποίας θα διανεμηθεί σε όσους δεν αγωνίστηκαν γι΄ αυτήν, γι΄ ακόμα μια φορά, πόσο μάλλον, αν πρόκειται να δοθεί στους ξένους δανειστές.

Θα αφήσω παράμερα, το μέγα επίσης ζήτημα που ο πρωθυπουργός παρέλειψε να αναφέρει, δηλαδή το κύριο και καίριο ζήτημα της ηγεσίας ΚΑΙ ΟΧΙ απλά του μάνατζμεντ στο επίπεδο των «επί κεφαλής» των στρατηγικών μονάδων, καλώντας τους υπουργούς του, να είναι περισσότερο «ηγέτες» παρά «μάνατζερ», και εν ανάγκη, να τους έκανε και μια δημόσια διάλεξη για τη διαφορά μεταξύ των δύο όρων, και την αποστολή που έχουν οι διακριτές αυτές ιδιότητες (του «ηγέτη» και του «μάνατζερ») μέσα στον κυβερνητικό οργανισμό.

Όλα λοιπόν τα παραπάνω θα τα αφήσω παράμερα, όπως και μερικά άλλα επίσης σημαντικά ζητήματα, (όπως π.χ., πώς ορίζει κάποιος την «ανάπτυξη» γενικώς και ειδικώς -π.χ., οικονομική, κοινωνική, πολιτική κ.λπ.), που υπό συνθήκες δημοκρατικής και συνταγματικής ομαλότητας του τόπου και συνθήκες εθνικής κυριαρχίας, ασφαλώς και θα τύγχαναν μιας πιο εξονυχιστικής προσέγγισης, προκειμένου να θέσω τρία και μόνο ερωτήματα στον κύριο πρωθυπουργό.

Κύριε πρωθυπουργέ, αυτό το «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο» που επαγγέλλεστε προφανώς ως ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, δηλαδή, ότι θα κάνετε κάτι για να το εφαρμόσετε, με ποια εξουσία θα καθορίσετε «εθνικούς στόχους», «εθνικές στρατηγικές», «εθνικές πολιτικές», όταν υπό το μνημονιακό καθεστώς, όχι μόνο η κυβέρνησή σας, μα και οι προηγούμενες μνημονιακές, δεν έχετε την εξουσία ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ «ΣΥΜΦΩΝΗ» ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ, ούτε καν πώς να διανέμετε κάποια ψίχουλα ως ανθρωπιστική βοήθεια δεξιά και αριστερά, που μάλιστα προέρχονται από εκείνα τα πλεονάσματα του κρατικού προϋπολογισμού που υποτίθεται ότι «ελεύθερα» μπορείτε να διαχειρίζεστε, ούτε καν αν θα διευκολύνετε τους υπερήμερους οφειλέτες προς το (πάσης φύσεως) Δημόσιο με το να τις εξοφλήσουν με δέκα ή με είκοσι ή με πενήντα δόσεις, ούτε καν να «βήξετε», για να το πω «συνεκτικά» και «τηλεγραφικά» το πράγμα;

Με ποια εξουσία και υπό ποιο καθεστώς ομαλότητας, θα σχεδιάσετε κ. πρωθυπουργέ κάτι που να ισχύει έως το 2021, όταν εδώ, ό,τι αποφασίζεται σήμερα, δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα ισχύει μετά ένα εξάμηνο, και σ’ όλη τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου, πράγματι, δεν υπήρχαν αποφάσεις που να μακροημέρευσαν πάνω από το εξάμηνο (ή μήπως τρίμηνο;), κυρίως σε ό,τι αφορά τα πιο κρίσιμα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την διαιώνιση της ύφεσης, της ανεργίας και της υπανάπτυξης.

Και το κυριότερο : Κύριε Πρωθυπουργέ, στη θέση σας, πριν καν δρομολογήσω ως διαδικασία κατάρτισης το όποιο «Εθνικό Στρατηγικό Πρόγραμμα», θα εξασφάλιζα ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ την Συνταγματική Αποκατάσταση της χώρας, και μέσω αυτής, την αποκατάσταση του Κράτους Δικαίου και της Εθνικής Κυριαρχίας, και σε ό,τι αφορά μεγάλα ανοικτά κρίσιμα εθνικά ζητήματα, θα τα έδινα ένα τέλος, μέσω ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΩΝ δημοψηφισμάτων, διότι το να βαφτίζω «Εθνικούς Στρατηγικούς Στόχους» ό,τι μια πολιτική μειοψηφία θέτει και θεωρεί, ακόμα κι αν είναι η πλειοψηφία (εντός του πολιτικού συστήματος και όχι της κοινωνίας) όντας βέβαιη η δυσαρμονία στο επίπεδο αυτό της αντίληψης με την κοινωνία, απλά, βερμπαλίζω. 

Συνελόντι ειπείν : Κύριε Πρωθυπουργέ, «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο» υπό τις παρούσες συνθήκες και κάτω από τις πολιτικές δεσμεύσεις που επιβάλλουν τα Μνημόνια, ΔΕΝ είναι δυνατό να εφαρμόσετε.

Υπό το Μνημονιακό Καθεστώς ΚΑΝΕΝΑ «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο» δεν μπορεί να είναι «Εθνικό», διότι τίποτα στο επίπεδο της εφαρμοσμένης πολιτικής στα χρόνια των Μνημονίων δεν μπορεί να έχει «εθνικό» περιεχόμενο (τα πάντα έχουν ως Ύπατο Στόχο την εξυπηρέτηση των δανειστών, το δε «εθνικό» περιεχόμενο του κάθε «προγράμματος διάσωσης» ετεροκαθορίζεται με βάση το συμφέρον των Δανειστών), ούτε να είναι «στρατηγικό» (αντίθετα είναι στρατηγικό σε ό,τι αφορά τα ξένα συμφέροντα), ούτε να είναι «σχέδιο» (απλά, οι Δανειστές αναγγέλλουν τι θέλουν κι εδώ σπεύδουν να τα υλοποιούν).

Βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να σας απαγορέψει κ. πρωθυπουργέ να συντάξετε το «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιό» σας, ως ένα είδος ακαδημαϊκής ενασχόλησης, εφόσον αποφασίσετε να ασχοληθεί με αυτό το είδος η κυβέρνησή σας, αλλά, δεν είναι αυτή η αποστολή της, το αντιλαμβάνεστε.