Ο Φιλελληνισμός ως κίνημα ανάγεται στο 1761 και αποτέλεσε ιδεολογική και πολιτική κίνηση για να ενισχυθεί ηθικά και υλικά ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων κατά των Τούρκων. Το κλίμα του κλασικισμού και ρομαντισμού ειδικά στις αρχές του 19ου αιώνα του έδωσε τεράστια ώθηση και συνήγειρε όλη την Ευρωπαϊκή και Αμερικανική κοινή γνώμη και διανόηση.
Δημιουργήθηκαν Φιλελληνικά Κομιτάτα στην Ευρώπη και Αμερική και οι πρώτοι εθελοντές Φιλέλληνες δεν άργησαν να έρθουν στην Ελλάδα και να συστοιχηθούν με τους αγωνιζόμενους Έλληνες.
Στο Κίνημα όμως αυτό σημαντική υπήρξε και η συμμετοχή σπουδαίων γυναικών, η οποία συνήθως δεν προβάλλεται. Οι γυναίκες αυτές επωμίστηκαν την παρουσίαση της Ελλάδας, του Ελληνικού πολιτισμού, και των δικαίων για τα οποία αγωνίζονταν οι Έλληνες. Ταυτόχρονα επιχείρησαν να ενεργοποιήσουν τις Ελληνίδες, ώστε να βελτιώσουν τη......
θέση τους στην κοινωνία, μετά την ίδρυση του πρώτου ελεύθερου Ελληνικού κράτους. Οι σημαντικές αυτές Φιλελληνίδες είναι:
Στούρτζα Ρωξάνδρα (1786 – 1844)
Κυρία επί των τιμών στη Ρωσική Αυλή υπήρξε η μεγάλη αγαπημένη του Ιωάννη Καποδίστρια στηρίζοντας τον στο έργο του, ενώ ταυτόχρονα αποτέλεσε το στήριγμα χιλιάδων Ελλήνων που κατέφευγαν στη Ρωσία.
Γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη, αριστοκρατικής καταγωγής, υπήρξε κόρη του ευγενούς Σκαρλάτου Στούρτζα και της κόρης του πρίγκιπα της Μολδαβίας Κωνσταντίνου Μουρούζη, Σουλτάνας. Ο πατέρας της υπήρξε σύμβουλος στην αυλή του τσάρου Αλέξανδρου. Με εξαιρετικές σπουδές και ευγενική και στοχαστική προσωπικότητα δεν άργησε να γίνει κυρία επί των τιμών στην τσαρική αυλή.
Ο ανεκπλήρωτος έρωτας της για τον Καποδίστρια, ο οποίος έφυγε για τη Δυτική Ευρώπη, και μετά για την Ελλάδα ως πρώτος Κυβερνήτης της, δεν εμπόδισε το σπουδαίο φιλανθρωπικό και εκπαιδευτικό της έργο για τη μόρφωση των νέων Ελλήνων.
Υπήρξε μέλος της Φιλομούσου Εταιρείας που ενίσχυσε την εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων και με προσωπικές της προσπάθειες βοήθησε όλους τους Έλληνες φοιτητές στη Δυτική Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης καταλυτική υπήρξε η προσπάθεια της στην περίθαλψη των Ελλήνων προσφύγων της Οδησσού, ενώ οι παρεμβάσεις της μέσω των υψηλών γνωριμιών της ανά την Ευρώπη έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο για την Ελλάδα. Πέθανε στις 16 Ιανουαρίου 1844.
Πριγκίπισσα Έλενα Γκίκα (Dora d’ Istria 1828 – 1888)
Πολύ σημαντική γυναικεία παρουσία στα Ευρωπαϊκά Γράμματα και πολιτισμό έχοντας το φιλολογικό ψευδώνυμο Dora d’ Istria.
Γεννημένη στο Βουκουρέστι το 1828, ήταν κόρη του Μιχαήλ Γκίκα, πρίγκιπα και υπουργού Εσωτερικών της Βλαχίας.
Παντρεύτηκε τον Ρώσο πρίγκιπα Αλέξανδρο Κολτζώφ Μασσάλσκιν. Ασχολήθηκε με σημαντικές φιλολογικές μελέτες, ως επί το πλείστον στη Γαλλική, που υπήρξαν σημείο αναφοράς για τα Ευρωπαϊκά Γράμματα. Υποχρεώθηκε να φύγει από τη Ρωσία για λόγους προσωπικής της υγείας αλλά και έχοντας διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις από τον πρίγκιπα σύζυγο της και υπασπιστή του τσάρου. Ως φιλελεύθερη και ανεξάρτητο πνεύμα, συμπαθούσε και υποστήριζε τα απελευθερωτικά κινήματα των λαών, ενώ ο σύζυγος της ήταν προσηλωμένος σε έναν στείρο Ρωσικό εθνικισμό και Ορθοδοξία.
Εγκαταστάθηκε περίπου μόνιμα στη Φλωρεντία και το σπίτι της έγινε κέντρο φιλολογικού προβληματισμού, το οποίο επισκέπτονταν σημαντικοί εκπρόσωποι της εξουσίας αλλά και διανοούμενοι που αντάλλασσαν απόψεις και θέσεις για τα προβλήματα της εποχής τους. Μεταξύ των επισκεπτών της ήταν ο βασιλιάς της Ιταλίας Ουμβέρτος. Ενδιαφέρθηκε για τις εθνικές διεκδικήσεις βασικά των Βαλκανικών λαών με προβολή της εθνικής ποίησης των Ελλήνων και Αλβανών. Επικεντρώθηκε στα προβλήματα της γυναίκας και τη θέση που έπρεπε να έχει στην Κοινωνία και το Κράτος με τεκμηριωμένες μελέτες που καταδείκνυαν την αναβάθμιση της.
Σε σχέση με την Ελλάδα, συστρατεύτηκε στον αγώνα των Κρητών για αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού κατά τη μεγάλη επανάσταση του 1866 – 69. Ο πιο σημαντικός της φίλος και εμβληματική μορφή των επαναστατικών κινημάτων της Ιταλίας και Ευρώπης ήταν ο στρατηγός Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι, που την είχε χαρακτηρίσει ηρωική αδελφή ψυχή που υπηρετεί υψηλά ιδανικά. Ο Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι μάλιστα προχώρησε ακόμα παραπέρα ιδρύοντας Κομιτάτα στην Ιταλία για να ενισχύσουν την Κρητική Επανάσταση του 1866 – 1869.
Η Έλενα Γκίκα αντιτάχθηκε σθεναρά στις ανθελληνικές θέσεις του Φαλμεράϋερ με μελέτες και άρθρα που δημοσιεύτηκαν στον ευρωπαϊκό τύπο και σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά καταδεικνύοντας μέσα από πλήθος στοιχείων τη συνέχεια του Ελληνικού πολιτισμού μέσω των αιώνων.
Το 1860 επισκέφτηκε την Ελλάδα και ο πρεσβευτής της Ρωσίας την παρουσίασε ως Ρωσίδα πριγκίπισσα στην βασίλισσα Αμαλία. Το 1866 η Ελληνική Πολιτεία με θέσπισμα της απένειμε τον τίτλο “της Ελληνίδος πολίτιδος επί τιμή” ανταμείβοντας την για τις ποικιλόμορφες και σπουδαίες υπηρεσίες που προσέφερε στην Ελλάδα. Τον τίτλο αυτό μέχρι τότε τον είχε μόνο ο Λόρδος Μπαϋρόν.
Πέθανε στη Φλωρεντία στις 17/11/1888 σε ηλικία 60 ετών. Στη διαθήκη της δώρισε στην πόλη της Φλωρεντίας τη βιβλιοθήκη, την αλληλογραφία, και τους πίνακες της.
Λαμπέρ-Αδάμ Ιουλιέττα Lambert-Adam Juliette (1836-1936)
Γαλλικής καταγωγής Φιλελληνίδα που επισκέφτηκε την Ελλάδα και συγκεκριμένα το Άργος το 1901. Είχε πολύ σημαντική επιρροή στη διεθνή κοινή γνώμη και ιδιαίτερα στις γυναίκες.
Γεννήθηκε στο Βερμπερί της Γαλλίας και ήταν πολιτικός και συγγραφέας. Παντρεύτηκε δύο φόρες, πρώτα με τον δικηγόρο Λα Μεσίν και μετά με τον Γάλλο πολιτικό Εντμόν Αντάμ. Ίδρυσε το περιοδικό «Νέα Επιθεώρηση» που εξέφραζε αντιγερμανικές τάσεις. Φίλη του λόγιου, ποιητή, και ζωγράφου Δημήτρη Βικέλα επισκέφτηκε την Ελλάδα το 1901 και έτσι υιοθέτησε μια θερμή φιλελληνική στάση συνδυασμένη με τη αποθέωση του κλασικού Ελληνικού πολιτισμού. Επιστρέφοντας στο Παρίσι υπερασπίστηκε τα εθνικά μας ζητήματα, παράλληλα με θέματα που σχετίζονταν με τα Ελληνικά γράμματα και τέχνες. Έγραψε και με το ψευδώνυμο Κόμης Παύλος Βασίλης.
Σοφία ντε Μαρμπουά Λεμπράν Sophie de Marbois-Lebrun (1785-1854)
(Δούκισσα της Πλακεντίας)
Γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Αμερικής και έζησε μια περιπετειώδη και με ασυνήθιστα γεγονότα ζωή. Πατέρας ήταν ο Γάλλος Γενικός Σύμβουλος Francois Barbe de Marbois και μητέρα της η Αμερικανίδα Elisabeth More. Παντρεύτηκε τον Γάλλο αξιωματικό Anne-Charles Lebrun και απέκτησαν μια κόρη την Καρολίνα – Ελίζα. Το ζευγάρι χώρισε μετά από 30 χρόνια γάμου το 1831. Η Σοφία με την Καρολίνα - Ελίζα γνωρίστηκαν στη Ρώμη με τον Ιωάννη Καποδίστρια που ήταν αντιπρόσωπος της Επαναστατικής Κυβέρνησης της Ελλάδα. Μετά τη συνάντηση αυτή πρόσφερε πολλά χρήματα βοηθώντας την Επανάσταση για την Απελευθέρωση της Ελλάδας.
Είχε ενεργή συμμετοχή στο κίνημα των Γάλλων Φιλελλήνων και συμμετείχε στην οικονομική ενίσχυση της νεοσύστατης Δημοτικής Εκπαίδευσης αναλαμβάνοντας την επιμόρφωση δώδεκα θυγατέρων αγωνιστών. Σε ένα μεγάλο ταξίδι της στο Λίβανο και τη Συρία μαζί με την κόρη της Καρολίνα – Ελίζα, η τελευταία πέθανε από στηθικό νόσημα οφειλόμενο μάλλον στην εξάπλωση της πανώλης που ήταν διαδεδομένη εκείνη την εποχή. Η Δούκισσα βαλσάμωσε το άψυχο σώμα της κόρης της και το τοποθέτησε στο υπόγειο μιας προσωρινής κατοικίας που είχε στην οδό Πειραιώς, έχοντας μετατρέψει τον χώρο σε παρεκκλήσι, σκοπεύοντας να χτίσει μεγαλοπρεπή ναό στην Πεντέλη. Το σπίτι το 1847 κάηκε μαζί με το φέρετρο της κόρης της.
Η Δούκισσα της Πλακεντίας υπήρξε εκκεντρική προσωπικότητα και πολλά θρυλούνται για το πρόσωπο της, συσχετίζοντας την με τους ληστές που είχαν εγκατασταθεί στην Αττική ύπαιθρο και έκαναν επιθέσεις στην Αθήνα.
Πέθανε το 1854 σε ηλικία 64 ετών και τάφηκε μαζί με την κόρη της στον Πύργο της στην Πεντέλη. Με σπουδαία ιστορία στη συμβολή της στον Φιλελληνισμό, κληροδότησε στο Ελληνικό Δημόσιο σημαντικά κειμήλια. Πολλά εκ των οποίων τα διαχειρίστηκε ο Γεώργιος Σκουζές. Υποστηρίζεται ότι ο τάφος της διασώθηκε μέχρι και το 1946 και καταστράφηκε από αγνώστους.
Το άρθρο αυτό δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, αν δεν είχαν ληφθεί πληροφορίες από τις εξής Πηγές – Βιβλιογραφία
1. «Γυναίκες Φιλέλληνες στον Αγώνα του 21» Εφ.
Ρέθεμνος Ηλίας Λουλούδης 26-3-2011
2. ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ