Γράφει η Ελένη Παπουτσή
Σε ένα γράμμα το 1513 στο φίλο του Φρατζέσκο
Βετόρι, ο Νίκολό Μακιαβέλι περιγράφει τη ζωή που είναι αναγκασμένος να
υπομένει στις εξορίες της
Φλωρεντίας.περνώντας τις μέρες του με εξεφτελιστικές ασχολίες. Την περίοδο
εκείνη γράφει τον Ηγεμόνα (il Prinscipe, 1532) πραγματεία στην οποία επικαλείται την
μακρόχορονη εμπειρία του στις σύγχρονες υποθέσεις , και το συνεχές μάθημα της
αρχαιότητας. Σε αυτό το κείμενο οφείλουμε την επιρροή του Μακιαβέλι στις
πολιτικές συζητήσεις στην Ευρώπη.
Πώς ενας ηγεμόνας μπορεί να φτιάξει και να διατηρήσει ένα
κράτος; Πρέπει να γίνει αγαπητός ή να προκαλεί τον φόβο; Πρέπει να κρατήσει την
Πίστη στο Θεό και να ζεί με ακεραιότητα ή του είναι επιτρεπτό να παραβιάζει τις
άρχές της ηθικής; Ο Μακιαβέλι απαντά ότι ο ηγεμόνας πρέπει να εφαρμόζει το καλό,
αλλά να εισχωρεί μέσα στο κακό, «εάν αυτό είναι αναγκαίο»ότι πρέπει να είναι
πονηρός σαν αλεπού , δυνατός σα λιοντάρι, ότι πρέπει να γίνεται αγαπητός «εάν
αυτό είναι δυνατόν»και να προκαλεί το φόβο «εάν αυτό είναι απαραίτητο»Ο
Μακιαβέλι θεωρεί αυτά τα κριτήρια ως αξιώματα, χωρίς να αρνηθεί τη φράση «ο
σκοπός αγιάζει τα μέσα» μια φράση που δεν έγραψε, αλλά του αποδώθηκε σαν
μεταμφίεση της σκέψης του.Ο Ιταλός στοχαστής πίστευε ότι η .......δικαίωση των πολιτικών
μέσων από ένα ηθικό σκοπό, αποκαθιστά ανάμεσα στην πολιτική και στην ηθική ένα
δεσμό. Η σκέψη του παραξηγήθηκε και το 1559 τα έργα του απαγορεύτηκαν . Η
καθολική πολεμική αρχίζει το 1535 με μια κατηγορία για ασέβεια Μια πολεμική ( πολιτική,καθολική, και προτεσταντική)
τα βάζει τότε με τον Μακιαβιέλι, και το επίθετο μακιαβελικός, γίνεται συνώνυμο
του άθεου, και του άσεμνου. Παρατηρείται τότε μια άλλη ερμηνεία του Μακιαβέλι,
εξ ίσου λανθασμένη, κατά την ευρωπαική λογοτεχνία, σύμφωνα με την οποία με την
πρόφαση να ενδυναμώσει την εξουσία του ηγεμόνα , ήθελε να δείξει στο λαό τη βία
και τη σκληρότητα της εξουσίας του.
Ελένη
Παπουτσή
Εκπαιδευτικός
–πολιτισμολόγος
M.ED