Γράφει ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος
Είναι σίγουρα ένα από τα πιο περίεργα δημοψηφίσματα που έχουμε δει ποτέ. Είναι πραγματικά άξιες μελέτης και λόγου οι συγκρούσεις, ιδεολογικές και κυρίως πολιτιστικές, που έγιναν και θα συνεχίσουν να γίνονται γύρω από την συνταγματική μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία του ΑΚP στην Τουρκία.
Ένα Ισλαμικό κόμμα που προωθεί μεταρρυθμίσεις στη βάση του ευρωπαϊκού κράτους δικαίου και μειώνει το ρόλο του στρατού, ενώ παράλληλα θεωρείται ότι θέλει να αλλοιώσει τον κοσμικό χαρακτήρα της Τουρκικής δημοκρατίας. Μόνο και μόνο η απλή ανάγνωση των δεδομένων δείχνει το οξύμωρο των γεγονότων.
Ένα οξύμωρο που εντείνεται αν κάποιος ρίξει μία ματιά στο χάρτη με την ανάλυση των περιοχών που ψήφισαν υπέρ και κατά των μεταρρυθμίσεων. Οι μεγάλες δεξαμενές του όχι βρίσκονται κυρίως στις αστικές και ανεπτυγμένες πόλεις της Τουρκίας, πόλεις που βρίσκονται πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή λογική, ενώ αντίθετα οι ασιατικές και φτωχές περιοχές ψήφισαν σε μεγάλο βαθμό υπέρ της μεταρρύθμισης.
Προοδευτικές και μορφωμένες elites της διανόησης και της επιχειρηματικότητας είδαν με αρνητικό μάτι μία προσπάθεια που το μόνο σίγουρο είναι πως μειώνει τον ρόλο του στρατού και.........
ενσωματώσει σημαντικά στοιχεία δικαίου και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χαιρετίστηκαν και από την Ε.Ε. ως σημαντικά βήματα προόδου της υπό ένταξης Τουρκίας.Ακόμη και το ίδιο το αποτέλεσμα, το οποίο όντως ανέδειξε ως πολιτικό νικητή τον Erdogan με 58% ναι έναντι 42% όχι, δεν μπορεί παρά να προβληματίσει για την πορεία και την αντοχή των προσπαθειών αυτών. Είναι πραγματικά δύσκολο να έχει επιτυχία σε βάθος χρόνου ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που δεν στηρίζεται από τις προοδευτικές και σύγχρονες κοινωνικές δυνάμεις.
Η πολιτική συμμαχία που έχει δημιουργήσει ο Erdogan είναι ένα εντυπωσιακό και πρωτόγνωρο μωσαϊκό, το οποίο σε υψηλό ποσοστό στηρίζεται στη δική του δημοφιλία και ηγετική ικανότητα. Είναι μία περίεργη συμμαχία Ισλαμιστών, φτωχών και λαϊκιστών. Μία συμμαχία όμως που έγινε στη βάση και έχει αρκετά συγκυριακά στοιχεία. Μία συμμαχία που δεν κατανόησε σε βάθος, και σε αρκετές περιπτώσεις ούτε καν επιδερμικά, το νόημα των αλλαγών. Μία λαϊκή συμμαχία που σε βάθος χρόνου μπορεί να μην στηρίξει αυτές τις αλλαγές, ειδικά αν διαπιστώσει ότι δεν θα έχουν τις θετικές επιπτώσεις που προσδοκούσαν.
Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια του Πρωθυπουργού της Τουρκίας, όποιος και αν είναι ο βαθύτερος σκοπός της, δεν ολοκληρώθηκε με τη νίκη στο δημοψήφισμα, από εκεί πρέπει να ξεκινήσει. Εάν όντως θέλει ο Erdogan να μετατρέψει την Τουρκία σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου θα πρέπει να πείσει τις κοινωνικές elites για τις αληθινές του προθέσεις. Κάτι που όμως είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής λειτουργεί στον αντίποδα του εξευρωπαϊσμού, πράγμα που οξύνει έντονα την Ισλαμοφοβία, δικαιολογημένη και μη, των Κεμαλιστών.
Ως τότε, η συνταγματική μεταρρύθμιση και οι προθέσεις του Erdogan περισσότερο θα διχάζουν την κοινωνία της Τουρκίας παρά θα την ενώνουν.