Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Ο εκτός έδρας αγώνας αποτελεί ένα μόνιμο στοιχείο προβληματισμού γιά όλους όσους ζούν από ή για το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ-μπώλλ, το βόλλεϋ και κάθε άλλο σπορ. Κι όμως ελάχιστοι παράγοντες και προπονητές φαίνεται να έχουν ασχοληθεί ή να ασχολούνται επικαλούμενοι και τη βοήθεια του εξειδικευμένου ψυχολόγου με τη μελέτη του φαινομένου του "μπαμπούλα" των εκτός έδρας παιχνιδιών! Μιά πιθανή ερμηνεία αυτής της πραγματικότητας είναι το ότι στην πατρίδα μας, ως συνήθως, έχουμε αρκεσθεί όλοι στην μοιρολατρική αποδοχή της απώλειας βαθμών σε ξένα γήπεδα ή στην παρήγορη ελπίδα ότι το σκορ θα κρατηθεί σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο ή, ακόμη καλύτερα, σε μιά ισοπαλία ώστε να δικαιωθούν οι γνωστές και τετριμένες αναφορές στην ατυχία, στην κακή διαιτησία ή, ανάλογα με το αποτέλεσμα και στον απαράμιλλο ψυχισμό των παιδιών μας που βέβαια δεν...απέδωσε!
Θάταν ίσως αφελές να πιστέψουμε ότι το πρόβλημα των εκτός έδρας αγώνων είναι μιά ιδιομορφία του ελλαδικού ποδοσφαίρου. Σε συγκριτικές μελέτες συναδέλ
φων στο εξωτερικό έχουν προκύψει μερικά ενδιαφέρονται στοιχεία που θα άξιζε να αναφερθούν έστω συνοπτικά. Ετσι, έχει διαπιστωθεί ότι για τις μεγάλες ευρωπαϊκές ομάδες η σύγκριση νικηφόρων αποτελεσμάτων εκτός έδρας με τα εντός έδρας έχει την αναλογία του 1,8 προς 1, για τίς μεσαίες ομάδες του 4,8 προς 1 ενώ κατά μέσο όρι η αναλογία είναι 1 νίκη στα εκτός για κάθε περίπου 2,8 νίκες στα εντός έδρας παιχνίδια. Επιπρόσθετα όταν γίνονται και συγκριτικές αναλύσεις στον αριθμό τερμά
των για παιχνίδια εντός και εκτός έδρας τα συμπεράσματα τεκμηριώνουν το γεγονός ότι για όλους ο "μπαμπούλας" των εκτός έδρας παραμένει υπαρκτός και...ζόρικος!
Aς δούμε όμως τους συγκεκριμένους ψυχολογικούς παράγοντες οι οποίοι δρώντας στην ολότητά τους απολήγουν στην εδραίωση αυτού του φαινομένου που σήμερα χαρακτηρίζω ως..."μπαμπούλα".
Τα αβαντάζ, τα πλεονεκτήματα ελληνιστί, της έδρας είναι συνώνυμα με
(α) το γήπεδο της ομάδας το οποίο οι παίκτες το ξέρουν σπιθαμή προς σπιθαμή άν είναι πράσινο το γρασίδι ή χαραμάδα προς χαραμάδα εφόσον πρόκειται για γήπεδο μπάσκετ,
(β) το χώρο των αποδυτηρίων που οι παίκτες θεωρούν ως απόλυτα δικό τους,
(γ) την κερκίδα που σφύζει από ζωή και γεμίζει από δικούς τους ανθρώπους,
(δ) το ξενοδοχείο και όλοι οι χώροι του οι οποίοι δίνουν στους παίκτες το συναίσθημα του οικείου και τελικά
(ε) ακόμη και η διαδρομή που ακολουθεί ο οδηγός του πούλμαν μεταφέροντας την αποστολή στο στάδιο είναι καθιερωμένη και δίνει το υποκειμενικό συναίσθημα του γνωστού και του ασφαλούς.
Αντίθετα στον εκτός έδρας αγώνα λειτουργούν τα ακόλουθα ψυχολογικές συντεταγμένες
(α) η αποστολή μεταφέρεται με αεροπλάνο ή πούλμαν σε "εχθρική" περιοχή,
(β) όσο αυξάνει η απόσταση από την έδρα τους οι παίκτες αισθάνονται να αυξάνεται και το άγχος του αποχωρισμού,
(γ) το ξενοδοχείο και οι αίθουσές του είναι "κρύοι" χώροι ακόμα και όταν έχει φιλοξενηθεί εκεί στην προηγούμεηη σαιζόν η ομάδα και οι 20 ή 30 ώρες παραμονής σε αυτό δεν "σκοτώνονται" εύκολα,
(δ) η διαδρομή προς το στάδιο της γηπεδούχου γίνεται αγχογενής και
(ε) τα αποδυτήρια δημιουργούν περισσότερο στρες στους φιλοξενούμενους.
Είναι λοιπόν χρήσιμο κατά τη γνωμη να παραθέσω εδώ, προς χρήση των προπονητών-τεχνικών-παικτών και παραγόντων των ομάδων μας μερικές "συνταγές" εξουδετέρωσης των στοιχείων των εκτός έδρας αγώνων που στοιχειοθετούν τον περιβόητο "μπαμπούλα".
Ο θετικός ψυχολογικός παράγοντας μπορεί να παρεμβληθεί ως ακολούθως
(1) Στο ξενοδοχείο όπου το άγχος μπορεί να μετριασθεί με κατάλληλες συζητήσεις από τον ψυχολόγο της αποστολής, στην κατανομή των παικτών σε δωμάτια με συντρόφους που τους ταιριάζουν - στην επίδειξη βίντεο ( όχι μόνο ηρωικών επιδόσεων μας σε προγενέστερα ματς αλλά ακόμη και κανονικών φιλμ) - στο "φάγωμα" των αγχογενών ωρών της προσμονής με κατάλληλα δομημένες δραστηριότητες.
(2) Στα αποδυτήρια όπου οι φροντιστές των φιλοξενουμένων μπορούν να μεταφέρουν δικά τους εμβλήματα και σημαίες ή λάβαρα έτσι ώστε ακόμη και για τις λίγες ώρες ( που όπως έχω διαπιστώσει από προσωπικές εμπειρίες συμμετοχής σε αποστολές ) είναι εντυπωσιακά φορτισμένες και αγχογενείς οι παίκτες να αισθανθούν συνειδητά και υποσυνείδητα σαν σε δικό τους χώρο και μέσα στον αγωνιστικό χώρο στον οποίο ανάλογα με την ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση μπορούν άλλοτε να βγούν νωρίς για προθέρμανση και άλλοτε να καθυστερήσουν την εμφάνισή τους μεχρι την τελευταία στιγμή.
Σε άλλες χώρες η συστηματική αποευαισθητοποίηση του "μπαμπούλα" των εκτός έδρας αγώνων μαζί με μιά σημαντική σειρά άλλων δραστηριοτήτων ανήκει καθαρά και αναμφισβήτητα στις δραστηριότητες του ψυχολόγου της ομάδας. Στην πατρίδα μας, βέβαια, τέτοιες δραστηριότητες τις αναλαμβάνουν είτε οι προπονητές - έστω και άν δεν το θέλουν ( ιδιαίτερα αυτοί που σέβονται τους εαυτούς τους και δεν παίζουν τον ρόλο του παντογνώστη και επι παντός επιστητού επαϊοντα....καραγκιόζη, ) ή άλλοι διορισμένοι από κάποιους παραγοντες ανίδεοι...ειδικοί!..
Εμ, γι΄αυτό τα εκτός έδρας παιχνίδια έχουν...."μπαμπούλα"...